长部13经/三明经(戒蕴品[第一])

我听到了这样一件事：有一次，世尊（佛陀）在迦毗罗卫国（Kosala）巡行，带领着五百名比丘来到一个叫曼萨卡塔（Manasākaṭa）的婆罗门村。在曼萨卡塔村的北边，阿契拉瓦提河（Aciravati）的河岸上，有一片芒果林，世尊在那里停留。

那时，许多著名的婆罗门大户住在曼萨卡塔，包括昌基（Caṅkī）、塔卢卡（Tārukkha）、波迦拉萨提（Pokkharasāti）、迦奴苏尼（Jāṇusoṇi）、托达耶（Todeyya）等以及其他著名的婆罗门大户。

那时，婆罗门弟子婆舍婆和婆罗门弟子婆罗陀婆在村中散步时，开始讨论“正道”与“非正道”的问题。婆舍婆说：“这个是正道，这是通往梵天（Brahma）世界的最直接、最平坦的道路，就是由婆罗门波迦拉萨提所宣讲的。”婆罗陀婆则说：“这个是正道，这是通往梵天世界的最直接、最平坦的道路，就是由婆罗门塔卢卡所宣讲的。”他们两人谁也说服不了对方。

婆舍婆对婆罗陀婆说：“婆罗陀婆，这位释迦族的出家人，名字叫作乔达摩（Gotama），现在正在曼萨卡塔村北边的阿契拉瓦提河岸边的芒果林中。据说他的名声很好，传言他是一位‘正觉者’（Arahant）、‘全知者’（Sammāsambuddha）、‘行持与智通俱足者’（Vijjācaraṇasampanna）、‘善逝’（Sugata）、‘世间的解脱者’（Lokavidū）、‘无上的驯化者’（Anuttaro Purisadammasārathi）、‘天人之师’（Satthā Devamanussānaṃ）、‘佛陀’（Buddho）。”婆舍婆接着说：“婆罗陀婆，我们去拜访乔达摩吧，向他询问这个问题，听他如何解答，我们就照他的回答来理解。”婆罗陀婆同意了。

【讨论正道与非正道的对话】

于是，婆舍婆和婆罗陀婆来到世尊面前，他们与世尊互致问候，交换了些许礼节性的寒暄，然后在一旁坐下。坐下后，婆舍婆对世尊说：“世尊，我们刚才在散步时讨论了正道与非正道。我说：‘这个是正道，这是通往梵天世界的最直接、最平坦的道路，就是由婆罗门波迦拉萨提所宣讲的。’婆罗陀婆说：‘这个是正道，这是通往梵天世界的最直接、最平坦的道路，就是由婆罗门塔卢卡所宣讲的。’在这点上，我们有争执，有分歧。”

世尊说：“婆舍婆，你说：‘这个是正道，这是通往梵天世界的最直接、最平坦的道路，就是由婆罗门波迦拉萨提所宣讲的。’婆罗陀婆说：‘这个是正道，这是通往梵天世界的最直接、最平坦的道路，就是由婆罗门塔卢卡所宣讲的。’那么，你们在什么问题上有争执呢？”

婆舍婆回答说：“我们争执的是正道与非正道。世尊，虽然婆罗门们宣称有不同的道路，诸如阿达利（Addhari）、提提里（Tittiri）、昌多卡（Chandoka）、巴瓦里加（Bavhārijjha）等，但所有这些道路都是通往梵天世界的。”

【婆舍婆的询问】

世尊问：“你说是通往梵天世界的？”婆舍婆回答说：“是的，世尊。”世尊又问：“你说是通往梵天世界的？”婆舍婆再次回答说：“是的，世尊。”世尊第三次问：“你说是通往梵天世界的？”婆舍婆第三次回答说：“是的，世尊。”

世尊接着问：“婆舍婆，你们这些婆罗门中有谁亲眼见过梵天？”婆舍婆回答说：“没有，世尊。”

世尊继续问：“那么，你们这些婆罗门中有谁的老师亲眼见过梵天？”婆舍婆回答说：“没有，世尊。”

世尊问：“那么，你们这些婆罗门中有谁的老师的老师亲眼见过梵天？”婆舍婆回答说：“没有，世尊。”

世尊问：“那么，你们这些婆罗门中有谁的老师的老师的老师……一直到第七代老师亲眼见过梵天？”婆舍婆回答说：“没有，世尊。”

世尊说：“那么，婆舍婆，那些古代的婆罗门们，你们所遵循的咒语的创作者和传授者，如阿塔卡（Aṭṭhaka）、婆摩卡（Vāmaka）、婆摩达婆（Vāmadeva）、韦沙米塔（Vessāmitta）、亚玛塔吉（Yamataggi）、安吉拉斯（Aṅgīrasa）、婆罗陀婆（Bhāradvāja）、婆舍婆（Vāseṭṭha）、迦叶（Kassapa）、婆古（Bhagu）等，他们是否说过‘我们知道梵天在哪里，我们见过梵天’？”婆舍婆回答说：“没有，世尊。”

世尊说：“那么，婆舍婆，没有一个婆罗门见过梵天，也没有一个婆罗门的老师见过梵天，也没有一个婆罗门的老师的老师见过梵天，一直追溯到第七代老师都没有见过梵天。那些古代的婆罗门们也没有说过‘我们知道梵天在哪里，我们见过梵天’。然而，这些婆罗门却宣称‘我们不知道的东西，我们没有见过的东西，我们可以指引通往梵天世界的道路’。”

世尊说：“那么，婆舍婆，你们这些婆罗门的言论不是显得有些荒谬吗？”婆舍婆回答说：“确实如此，世尊。”

世尊说：“婆舍婆，如果你们不知道梵天在哪里，你们没有见过梵天，那么你们怎么能宣称‘这是通往梵天世界的最直接、最平坦的道路’呢？这不合逻辑。”

【以盲人为喻】

世尊说：“婆舍婆，就像一群盲人，彼此互相牵着手，前面的不看见，后面的也不看见，中间的也不看见。同样地，这些婆罗门的言论，就像一群盲人，前面的人没有看见梵天，中间的人也没有看见，后面的人也没有看见。所以，这些婆罗门的言论只是空洞的、毫无意义的。”

【以村庄为喻】

世尊继续说：“婆舍婆，假设有人说：‘我在这个国家中寻找一位最美的女子。’当别人问他：‘你知道这个女子是属于哪一个种姓的吗？是贵族、婆罗门、商人还是平民？’他回答说：‘我不知道。’当别人再问：‘你知道这个女子叫什么名字，属于哪个家族吗？她是高个子、矮个子还是中等身材？她的肤色是黑、黄还是白？她住在哪个村庄、市镇或城市？’他回答说：‘我不知道。’当别人问：‘你不知道的、你没见过的人，你还想找她吗？’他回答说：‘是的。’”

世尊问：“婆舍婆，你觉得这个人是不是显得有些荒谬？”婆舍婆回答说：“确实如此，世尊。”

世尊说：“同样地，这些婆罗门没有见过梵天，也没有见过梵天的老师、老师的老师，一直到第七代老师。那些古代的婆罗门也没有说过‘我们知道梵天在哪里，我们见过梵天’。然而，这些婆罗门却宣称‘我们不知道的东西，我们没有见过的东西，我们可以指引通往梵天世界的道路’。”

【以梯子为喻】

世尊说：“婆舍婆，就像一个人在四通八达的道路上搭建了一架梯子，准备登上一个宫殿。别人问他：‘你知道这个宫殿在哪个方向吗？是在东、南、西还是北？它是高、矮还是中等高度？’他回答说：‘我不知道。’当别人再问：‘你不知道的、你没见过的地方，你还想登上去吗？’他回答说：‘是的。’”

世尊问：“婆舍婆，你觉得这个人是不是显得有些荒谬？”婆舍婆回答说：“确实如此，世尊。”

世尊说：“同样地，这些婆罗门没有见过梵天，也没有见过梵天的老师、老师的老师，一直到第七代老师。那些古代的婆罗门也没有说过‘我们知道梵天在哪里，我们见过梵天’。然而，这些婆罗门却宣称‘我们不知道的东西，我们没有见过的东西，我们可以指引通往梵天世界的道路’。”

【以河流为喻】

世尊说：“婆舍婆，就像阿契拉瓦提河（Aciravati）满溢着水，深度到乌鸦能喝到水。一个人想渡过这条河，站在河的这一岸呼唤对岸的人：‘来吧，来吧。’”

世尊问：“婆舍婆，你觉得这个人的呼唤、祈求、希望或喜爱能让河对岸的人来到这一岸吗？”婆舍婆回答说：“不能，世尊。”

世尊说：“同样地，这些婆罗门抛弃了那些能使人成为婆罗门的品质，而采取了那些不能使人成为婆罗门的品质，他们呼唤、祈求、希望或喜爱梵天、因陀罗（Indra）、苏摩（Soma）、伐楼那（Varuṇa）、伊莎那（Īsāna）、婆罗门（Brahma）、大力者（Mahiddhi）、阎摩（Yama）等神灵。然而，这些婆罗门抛弃了能使人成为婆罗门的品质，而采取了那些不能使人成为婆罗门的品质，呼唤、祈求、希望或喜爱梵天等神灵，他们在死后能与梵天为伴吗？”婆舍婆回答说：“不能，世尊。”

世尊继续说：“婆舍婆，就像阿契拉瓦提河满溢着水，深度到乌鸦能喝到水。一个人想渡过这条河，他站在河的这一岸，紧紧地绑着自己。”

世尊问：“婆舍婆，你觉得这个人能从河的这一岸走到对岸吗？”婆舍婆回答说：“不能，世尊。”

世尊说：“同样地，在圣者的教法中，五种感官的欲望被称为‘束缚’。它们是：眼所见的可爱之色、耳所闻的可爱之声、鼻所嗅的可爱之香、舌所尝的可爱之味、身所触的可爱之触。这些婆罗门沉溺于这些欲望，不明白其中的危害，没有解脱的智慧，享受这些欲望，他们在死后能与梵天为伴吗？”婆舍婆回答说：“不能，世尊。”

世尊说：“婆舍婆，就像阿契拉瓦提河满溢着水，深度到乌鸦能喝到水。一个人想渡过这条河，他站在河的这一岸，盖着头躺下。”

世尊问：“婆舍婆，你觉得这个人能从河的这一岸走到对岸吗？”婆舍婆回答说：“不能，世尊。”

世尊说：“同样地，在圣者的教法中，五种障碍被称为‘覆盖’。它们是：欲贪、嗔恚、昏沉睡眠、掉举后悔、疑。这些婆罗门被这些障碍所覆盖，没有明白其中的危害，没有解脱的智慧，他们在死后能与梵天为伴吗？”婆舍婆回答说：“不能，世尊。”

【讨论婆罗门的品质】

世尊问：“婆舍婆，你听说婆罗门们说梵天是没有财产的、没有仇恨的、没有嗔怒的、没有染污的、具有主权的吗？”婆舍婆回答说：“是的，世尊。”

世尊问：“那么，婆舍婆，这些婆罗门有财产吗？有仇恨吗？有嗔怒吗？有染污吗？有主权吗？”婆舍婆回答说：“他们有财产、有仇恨、有嗔怒、有染污、没有主权。”

世尊说：“那么，婆舍婆，有财产的婆罗门能与没有财产的梵天相合吗？有仇恨的婆罗门能与没有仇恨的梵天相合吗？有嗔怒的婆罗门能与没有嗔怒的梵天相合吗？有染污的婆罗门能与没有染污的梵天相合吗？没有主权的婆罗门能与有主权的梵天相合吗？”婆舍婆回答说：“不能，世尊。”

世尊说：“所以，婆舍婆，这些婆罗门在死后不能与梵天为伴。”

【婆舍婆的请求】

婆舍婆说：“世尊，我听说您知道通往梵天世界的道路。”

世尊问：“婆舍婆，你认为曼萨卡塔村离这里近还是远？”婆舍婆回答说：“很近，世尊。”

世尊说：“婆舍婆，假设一个人在曼萨卡塔村出生并长大，别人问他曼萨卡塔村的道路，他会犹豫或困惑吗？”婆舍婆回答说：“不会，世尊。”

世尊说：“同样地，我知道梵天在哪里，也知道通往梵天世界的道路，我知道如何修行可以到达梵天世界。”

【世尊宣说通往梵天世界的道路】

婆舍婆请求说：“请世尊为我们宣说通往梵天世界的道路，提升婆罗门。”

世尊说：“婆舍婆，你要听好，我要为你们宣说。”婆舍婆回答说：“好的，世尊。”

【宣说通往梵天世界的道路】

世尊说：“在世间出现一位如来的正觉者，他是全知者、行持与智通俱足者、善逝、世间的解脱者、无上的驯化者、天人之师、佛陀。他宣说这样一条道路：一个人要有道德（sīla），通过道德的清净，他可以克服五种障碍。在克服了这些障碍后，他会感到喜悦，从喜悦中生出欢喜，从欢喜中生出安乐，从安乐中生出定。”

世尊接着说：“他用慈悲之心（mettā）充满一个方向，然后是第二个、第三个、第四个方向。这样，他的慈悲之心遍及上下四方，遍及整个世界，无限、无量、无恨、无嗔。”

世尊用一个比喻解释说：“就像一个强有力的海螺号手，可以用很少的气息就让四方都听到声音。同样地，通过这样培养慈悲之心，一切有限的业力都不会留存下来。”

世尊继续说：“同样的道理，他用慈悲、悲心、喜心、舍心充满一个方向，然后是第二个、第三个、第四个方向。这样，他的慈悲、悲心、喜心、舍心遍及上下四方，遍及整个世界，无限、无量、无恨、无嗔。”

世尊说：“婆舍婆，你认为这样修行的比丘是有财产的还是没有财产的？”婆舍婆回答说：“没有财产。”

世尊问：“他有仇恨吗？”婆舍婆回答说：“没有。”

世尊问：“他有嗔怒吗？”婆舍婆回答说：“没有。”

世尊问：“他有染污吗？”婆舍婆回答说：“没有。”

世尊问：“他有主权吗？”婆舍婆回答说：“有。”

世尊说：“那么，婆舍婆，没有财产的比丘能与没有财产的梵天相合吗？”婆舍婆回答说：“能。”

世尊说：“所以，婆舍婆，没有财产的比丘在死后可以与没有财产的梵天为伴。”

世尊继续说：“同样地，没有仇恨的比丘，没有嗔怒的比丘，没有染污的比丘，有主权的比丘能与没有仇恨、没有嗔怒、没有染污、有主权的梵天相合吗？”婆舍婆回答说：“能。”

世尊说：“所以，婆舍婆，有主权的比丘在死后可以与有主权的梵天为伴。”

【弟子们的归依】

听完世尊的教导，婆舍婆和婆罗陀婆对世尊说：“太好了，世尊，太好了！就像有人把倒下的东西扶正，揭开覆盖物，指出迷路者的道路，在黑暗中点亮一盏灯，使有眼的人能看见事物一样，世尊以各种方式为我们揭示了法（Dharma）。我们归依世尊、法和僧团，请世尊将我们视为从今天起终身归依的在家弟子。”

三明经结束

巴利语原版经文

DN.13/(13) Tevijjasuttaṃ

　　 518. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi yena manasākaṭaṃ nāma kosalānaṃ brāhmaṇagāmo tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā manasākaṭe viharati uttarena manasākaṭassa aciravatiyā nadiyā tīre ambavane.

　　 519. Tena kho pana samayena sambahulā abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā manasākaṭe paṭivasanti, seyyathidaṃ– caṅkī brāhmaṇo tārukkho brāhmaṇo pokkharasāti brāhmaṇo jāṇusoṇi brāhmaṇo todeyyo brāhmaṇo aññe ca abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā.

　　 520. Atha kho vāseṭṭhabhāradvājānaṃ māṇavānaṃ jaṅghavihāraṃ anucaṅkamantānaṃ anuvicarantānaṃ maggāmagge kathā udapādi. Atha kho vāseṭṭho māṇavo evamāha– “ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāya, yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena pokkharasātinā”ti. Bhāradvājopi māṇavo evamāha– “ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko, niyyāti takkarassa brahmasahabyatāya, yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena tārukkhenā”ti. Neva kho asakkhi vāseṭṭho māṇavo bhāradvājaṃ māṇavaṃ saññāpetuṃ, na pana asakkhi bhāradvājo māṇavopi vāseṭṭhaṃ māṇavaṃ saññāpetuṃ.

　　 521. Atha kho vāseṭṭho māṇavo bhāradvājaṃ māṇavaṃ āmantesi– “ayaṃ kho, bhāradvāja, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito manasākaṭe viharati uttarena manasākaṭassa aciravatiyā nadiyā tīre ambavane. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato– “itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā”ti Āyāma, bho bhāradvāja, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkamissāma; upasaṅkamitvā etamatthaṃ samaṇaṃ gotamaṃ pucchissāma. Yathā no samaṇo gotamo byākarissati, tathā naṃ dhāressāmā”ti. “Evaṃ, bho”ti kho bhāradvājo māṇavo vāseṭṭhassa māṇavassa paccassosi.

Maggāmaggakathā

　　 522. Atha kho vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho vāseṭṭho māṇavo bhagavantaṃ etadavoca– “idha, bho gotama, amhākaṃ jaṅghavihāraṃ anucaṅkamantānaṃ anuvicarantānaṃ maggāmagge kathā udapādi. Ahaṃ evaṃ vadāmi– ‘ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāya, yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena pokkharasātinā’ti. Bhāradvājo māṇavo evamāha– ‘ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāya, yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena tārukkhenā’ti. Ettha, bho gotama, attheva viggaho, atthi vivādo, atthi nānāvādo”ti.

　　 523. “Iti kira vāseṭṭha, tvaṃ evaṃ vadesi– “ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāya, yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena pokkharasātinā”ti. Bhāradvājo māṇavo evamāha– “ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāya, yvāyaṃ akkhāto brāhmaṇena tārukkhenā”ti. Atha kismiṃ pana vo, vāseṭṭha, viggaho, kismiṃ vivādo, kismiṃ nānāvādo”ti?

　　 524. “Maggāmagge, bho gotama. Kiñcāpi, bho gotama, brāhmaṇā nānāmagge paññapenti, addhariyā brāhmaṇā tittiriyā brāhmaṇā chandokā brāhmaṇā bavhārijjhā brāhmaṇā, atha kho sabbāni tāni niyyānikā niyyanti takkarassa brahmasahabyatāya.

　　 “Seyyathāpi bho gotama, gāmassa vā nigamassa vā avidūre bahūni cepi nānāmaggāni bhavanti, atha kho sabbāni tāni gāmasamosaraṇāni bhavanti; evameva kho, bho gotama, kiñcāpi brāhmaṇā nānāmagge paññapenti, addhariyā brāhmaṇā tittiriyā brāhmaṇā Chandokā brāhmaṇā bavhārijjhā brāhmaṇā, atha kho sabbāni tāni niyyānikā niyyanti takkarassa brahmasahabyatāyā”ti.

Vāseṭṭhamāṇavānuyogo

　　 525. “Niyyantīti vāseṭṭha vadesi”? “Niyyantīti, bho gotama, vadāmi”. “Niyyantīti, vāseṭṭha, vadesi”? “Niyyantīti, bho gotama, vadāmi”. “Niyyantīti, vāseṭṭha, vadesi”? “Niyyantī”ti, bho gotama, vadāmi”.

　　 “Kiṃ pana, vāseṭṭha, atthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi, yena brahmā sakkhidiṭṭho”ti? “No hidaṃ, bho gotama”

　　 “Kiṃ pana, vāseṭṭha, atthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ekācariyopi, yena brahmā sakkhidiṭṭho”ti? “No hidaṃ, bho gotama”.

　　 “Kiṃ pana, vāseṭṭha, atthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ekācariyapācariyopi, yena brahmā sakkhidiṭṭho”ti? “No hidaṃ, bho gotama”.

　　 “Kiṃ pana, vāseṭṭha, atthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ yāva sattamā ācariyāmahayugā yena brahmā sakkhidiṭṭho”ti? “No hidaṃ, bho gotama”.

　　 526. “Kiṃ pana, vāseṭṭha, yepi tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi tevijjā brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti, tadanubhāsanti, bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ– aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu. Tepi evamāhaṃsu– ‘mayametaṃ jānāma, mayametaṃ passāma, yattha vā brahmā, yena vā brahmā, yahiṃ vā brahmā’”ti? “No hidaṃ, bho gotama”.

　　 527. “Iti kira, vāseṭṭha, natthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi, yena brahmā sakkhidiṭṭho. Natthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ekācariyopi, yena brahmā sakkhidiṭṭho Natthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ekācariyapācariyopi, yena brahmā sakkhidiṭṭho. Natthi koci tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ yāva sattamā ācariyāmahayugā yena brahmā sakkhidiṭṭho. Yepi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi tevijjā brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti, tadanubhāsanti, bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ– aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi na evamāhaṃsu– ‘mayametaṃ jānāma, mayametaṃ passāma, yattha vā brahmā, yena vā brahmā, yahiṃ vā brahmā’ti. Teva tevijjā brāhmaṇā evamāhaṃsu– ‘yaṃ na jānāma, yaṃ na passāma, tassa sahabyatāya maggaṃ desema. Ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko, niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyā’”ti.

　　 528. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, nanu evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti? “Addhā kho, bho gotama, evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti.

　　 “Sādhu, vāseṭṭha, te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā yaṃ na jānanti, yaṃ na passanti, tassa sahabyatāya maggaṃ desessanti. ‘Ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko, niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyā’ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

　　 529. “Seyyathāpi, vāseṭṭha, andhaveṇi paramparasaṃsattā purimopi na passati, majjhimopi na passati, pacchimopi na passati. Evameva kho, vāseṭṭha, andhaveṇūpamaṃ maññe tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ bhāsitaṃ, purimopi na passati, majjhimopi na passati, pacchimopi na passati. Tesamidaṃ tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ bhāsitaṃ hassakaññeva sampajjati, nāmakaññeva sampajjati, rittakaññeva sampajjati, tucchakaññeva sampajjati.

　　 530. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, passanti tevijjā brāhmaṇā candimasūriye, aññe cāpi bahujanā, yato ca candimasūriyā uggacchanti, yattha ca ogacchanti, āyācanti thomayanti pañjalikā namassamānā anuparivattantī”ti?

　　 “Evaṃ, bho gotama, passanti tevijjā brāhmaṇā candimasūriye, aññe cāpi bahujanā, yato ca candimasūriyā uggacchanti, yattha ca ogacchanti, āyācanti thomayanti pañjalikā namassamānā anuparivattantī”ti.

　　 531. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, yaṃ passanti tevijjā brāhmaṇā candimasūriye, aññe cāpi bahujanā, yato ca candimasūriyā uggacchanti, yattha ca ogacchanti, āyācanti thomayanti pañjalikā namassamānā anuparivattanti, pahonti tevijjā brāhmaṇā candimasūriyānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetuṃ– “ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko, niyyāti takkarassa candimasūriyānaṃ sahabyatāyā”ti? “No hidaṃ, bho gotama”.

　　 “Iti kira, vāseṭṭha, yaṃ passanti tevijjā brāhmaṇā candimasūriye, aññe cāpi bahujanā, yato ca candimasūriyā uggacchanti, yattha ca ogacchanti, āyācanti thomayanti pañjalikā namassamānā anuparivattanti, tesampi nappahonti candimasūriyānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetuṃ– “ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko, niyyāti takkarassa candimasūriyānaṃ sahabyatāyā”ti.

　　 532. “Iti pana na kira tevijjehi brāhmaṇehi brahmā sakkhidiṭṭho. Napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ācariyehi brahmā sakkhidiṭṭho. Napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ācariyapācariyehi brahmā sakkhidiṭṭho. Napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ yāva sattamā ācariyāmahayugehi brahmā sakkhidiṭṭho. Yepi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi tevijjā brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti, tadanubhāsanti, bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ– aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi na evamāhaṃsu– “mayametaṃ jānāma, mayametaṃ passāma, yattha vā brahmā, yena vā brahmā, yahiṃ vā brahmā”ti. Teva tevijjā brāhmaṇā evamāhaṃsu– “yaṃ na jānāma, yaṃ na passāma, tassa sahabyatāya maggaṃ desema– ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyā”ti.

　　 533. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, nanu evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti? “Addhā kho, bho gotama evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti.

　　 “Sādhu, vāseṭṭha, te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā yaṃ na jānanti, yaṃ na passanti, tassa sahabyatāya maggaṃ desessanti– “ayameva ujumaggo, ayamañjasāyano niyyāniko, niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyā”ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

Janapadakalyāṇī-upamā

　　 534. “Seyyathāpi, vāseṭṭha, puriso evaṃ vadeyya– “ahaṃ yā imasmiṃ janapade janapadakalyāṇī, taṃ icchāmi, taṃ kāmemī”ti. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ– “ambho purisa, yaṃ tvaṃ janapadakalyāṇiṃ icchasi kāmesi, jānāsi taṃ janapadakalyāṇiṃ– khattiyī vā brāhmaṇī vā vessī vā suddī vā”ti? Iti puṭṭho “no”ti vadeyya.

　　 “Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ– “ambho purisa, yaṃ tvaṃ janapadakalyāṇiṃ icchasi kāmesi, jānāsi taṃ janapadakalyāṇiṃ evaṃnāmā evaṃgottāti vā, dīghā vā rassā vā majjhimā vā kāḷī vā sāmā vā maṅguracchavī vāti, amukasmiṃ gāme vā nigame vā nagare vā”ti? Iti puṭṭho ‘no’ti vadeyya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ– “ambho purisa, yaṃ tvaṃ na jānāsi na passasi, taṃ tvaṃ icchasi kāmesī”ti? Iti puṭṭho “āmā”ti vadeyya.

　　 535. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, nanu evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti? “Addhā kho, bho gotama, evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti.

　　 536. “Evameva kho, vāseṭṭha, na kira tevijjehi brāhmaṇehi brahmā sakkhidiṭṭho, napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ācariyehi brahmā sakkhidiṭṭho, napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ācariyapācariyehi brahmā sakkhidiṭṭho. Napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ yāva sattamā ācariyāmahayugehi brahmā sakkhidiṭṭho. Yepi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi tevijjā brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti, tadanubhāsanti, bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti seyyathidaṃ– aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi na evamāhaṃsu– “mayametaṃ jānāma, mayametaṃ passāma, yattha vā brahmā, yena vā brahmā, yahiṃ vā brahmā”ti. Teva tevijjā brāhmaṇā evamāhaṃsu– “yaṃ na jānāma, yaṃ na passāma, tassa sahabyatāya maggaṃ desema– ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyā”ti.

　　 537. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, nanu evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti? “Addhā kho, bho gotama, evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti.

　　 “Sādhu, vāseṭṭha, te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā yaṃ na jānanti, yaṃ na passanti, tassa sahabyatāya maggaṃ desessanti– ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

Nisseṇī-upamā

　　 538. “Seyyathāpi vāseṭṭha, puriso cātumahāpathe nisseṇiṃ kareyya– pāsādassa ārohaṇāya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ– “ambho purisa, yassa tvaṃ pāsādassa ārohaṇāya nisseṇiṃ karosi, jānāsi taṃ pāsādaṃ– puratthimāya vā disāya dakkhiṇāya vā disāya pacchimāya vā disāya uttarāya vā disāya ucco vā nīco vā majjhimo vā”ti? Iti puṭṭho “no”ti vadeyya.

　　 “Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ– “ambho purisa, yaṃ tvaṃ na jānāsi, na passasi, tassa tvaṃ pāsādassa ārohaṇāya nisseṇiṃ karosī”ti? Iti puṭṭho “āmā”ti vadeyya.

　　 539. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, nanu evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti? “Addhā kho, bho gotama, evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti.

　　 540. “Evameva kho, vāseṭṭha, na kira tevijjehi brāhmaṇehi brahmā sakkhidiṭṭho, napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ācariyehi brahmā sakkhidiṭṭho, napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ ācariyapācariyehi brahmā sakkhidiṭṭho, napi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ yāva sattamā ācariyāmahayugehi brahmā sakkhidiṭṭho. Yepi kira tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi tevijjā brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti, tadanubhāsanti, bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ– aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi na evamāhaṃsu– mayametaṃ jānāma mayametaṃ passāma, yattha vā brahmā, yena vā brahmā, yahiṃ vā brahmāti. Teva tevijjā brāhmaṇā evamāhaṃsu– “yaṃ na jānāma, yaṃ na passāma, tassa sahabyatāya maggaṃ desema, ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasahabyatāyā”ti.

　　 541. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, nanu evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti? “Addhā kho, bho gotama, evaṃ sante tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī”ti.

　　 “Sādhu, vāseṭṭha. Te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā yaṃ na jānanti, yaṃ na passanti, tassa sahabyatāya maggaṃ desessanti. Ayameva ujumaggo ayamañjasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa brahmasabyatāyāti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

Aciravatīnadī-upamā

　　 542. “Seyyathāpi, vāseṭṭha, ayaṃ aciravatī nadī pūrā udakassa samatittikā kākapeyyā. Atha puriso āgaccheyya pāratthiko pāragavesī pāragāmī pāraṃ taritukāmo. So orime tīre ṭhito pārimaṃ tīraṃ avheyya– “ehi pārāpāraṃ, ehi pārāpāran”ti.

　　 543. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, api nu tassa purisassa avhāyanahetu vā āyācanahetu vā patthanahetu vā abhinandanahetu vā aciravatiyā nadiyā pārimaṃ tīraṃ orimaṃ tīraṃ āgaccheyyā”ti? “No hidaṃ, bho gotama”.

　　 544. “Evameva kho, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā ye dhammā brāhmaṇakārakā te dhamme pahāya vattamānā, ye dhammā abrāhmaṇakārakā te dhamme samādāya vattamānā evamāhaṃsu– “indamavhayāma, somamavhayāma, varuṇamavhayāma, īsānamavhayāma, pajāpatimavhayāma, brahmamavhayāma, mahiddhimavhayāma, yamamavhayāmā”ti.

　　 “Te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā ye dhammā brāhmaṇakārakā te dhamme pahāya vattamānā, ye dhammā abrāhmaṇakārakā te dhamme samādāya vattamānā avhāyanahetu vā āyācanahetu vā patthanahetu vā abhinandanahetu vā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmānaṃ sahabyūpagā bhavissantī”ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

　　 545. “Seyyathāpi, vāseṭṭha, ayaṃ aciravatī nadī pūrā udakassa samatittikā kākapeyyā. Atha puriso āgaccheyya pāratthiko pāragavesī pāragāmī pāraṃ taritukāmo. So orime tīre daḷhāya anduyā pacchābāhaṃ gāḷhabandhanaṃ baddho.

　　 “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, api nu so puriso aciravatiyā nadiyā orimā tīrā pārimaṃ tīraṃ gaccheyyā”ti? “No hidaṃ, bho gotama”.

　　 546. “Evameva kho, vāseṭṭha, pañcime kāmaguṇā ariyassa vinaye andūtipi vuccanti, bandhanantipi vuccanti. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Sotaviññeyyā saddā …pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.

　　 “Ime kho, vāseṭṭha, pañca kāmaguṇā ariyassa vinaye andūtipi vuccanti, bandhanantipi vuccanti Ime kho vāseṭṭha pañca kāmaguṇe tevijjā brāhmaṇā gadhitā mucchitā ajjhopannā anādīnavadassāvino anissaraṇapaññā paribhuñjanti. Te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā ye dhammā brāhmaṇakārakā, te dhamme pahāya vattamānā, ye dhammā abrāhmaṇakārakā, te dhamme samādāya vattamānā pañca kāmaguṇe gadhitā mucchitā ajjhopannā anādīnavadassāvino anissaraṇapaññā paribhuñjantā kāmandubandhanabaddhā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmānaṃ sahabyūpagā bhavissantī”ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

　　 547. “Seyyathāpi vāseṭṭha, ayaṃ aciravatī nadī pūrā udakassa samatittikā kākapeyyā. Atha puriso āgaccheyya pāratthiko pāragavesī pāragāmī pāraṃ taritukāmo. So orime tīre sasīsaṃ pārupitvā nipajjeyya.

　　 “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, api nu so puriso aciravatiyā nadiyā orimā tīrā pārimaṃ tīraṃ gaccheyyā”ti? “No hidaṃ, bho gotama”.

　　 548. “Evameva kho, vāseṭṭha, pañcime nīvaraṇā ariyassa vinaye āvaraṇātipi vuccanti, nīvaraṇātipi vuccanti, onāhanātipi vuccanti, pariyonāhanātipi vuccanti. Katame pañca? Kāmacchandanīvaraṇaṃ, byāpādanīvaraṇaṃ, thinamiddhanīvaraṇaṃ, uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ, vicikicchānīvaraṇaṃ. Ime kho, vāseṭṭha, pañca nīvaraṇā ariyassa vinaye āvaraṇātipi vuccanti, nīvaraṇātipi vuccanti, onāhanātipi vuccanti, pariyonāhanātipi vuccanti.

　　 549. “Imehi kho, vāseṭṭha, pañcahi nīvaraṇehi tevijjā brāhmaṇā āvuṭā nivuṭā onaddhā pariyonaddhā. Te vata, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā ye dhammā brāhmaṇakārakā te dhamme pahāya vattamānā, ye dhammā abrāhmaṇakārakā te dhamme samādāya vattamānā pañcahi nīvaraṇehi āvuṭā nivuṭā onaddhā pariyonaddhā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmānaṃ sahabyūpagā bhavissantī”ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

Saṃsandanakathā

　　 550. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, kinti te sutaṃ brāhmaṇānaṃ vuddhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ, sapariggaho vā brahmā apariggaho vā”ti? “Apariggaho, bho gotama”. “Saveracitto vā averacitto vā”ti? “Averacitto, bho gotama”. “Sabyāpajjacitto vā abyāpajjacitto vā”ti? “Abyāpajjacitto, bho gotama”. “Saṃkiliṭṭhacitto vā asaṃkiliṭṭhacitto vā”ti? “Asaṃkiliṭṭhacitto, bho gotama”. “Vasavattī vā avasavattī vā”ti? “Vasavattī, bho gotama”.

　　 “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, sapariggahā vā tevijjā brāhmaṇā apariggahā vā”ti? “Sapariggahā, bho gotama”. “Saveracittā vā averacittā vā”ti? “Saveracittā, bho gotama” “Sabyāpajjacittā vā abyāpajjacittā vā”ti? “Sabyāpajjacittā, bho gotama”. “Saṃkiliṭṭhacittā vā asaṃkiliṭṭhacittā vā”ti? “Saṃkiliṭṭhacittā, bho gotama”. “Vasavattī vā avasavattī vā”ti? “Avasavattī, bho gotama”.

　　 551. “Iti kira, vāseṭṭha, sapariggahā tevijjā brāhmaṇā apariggaho brahmā. Api nu kho sapariggahānaṃ tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ apariggahena brahmunā saddhiṃ saṃsandati sametī”ti? “No hidaṃ, bho gotama”. “Sādhu, vāseṭṭha, te vata, vāseṭṭha, sapariggahā tevijjā brāhmaṇā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apariggahassa brahmuno sahabyūpagā bhavissantī”ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

　　 “Iti kira, vāseṭṭha, saveracittā tevijjā brāhmaṇā, averacitto brahmā …pe… sabyāpajjacittā tevijjā brāhmaṇā abyāpajjacitto brahmā… saṃkiliṭṭhacittā tevijjā brāhmaṇā asaṃkiliṭṭhacitto brahmā… avasavattī tevijjā brāhmaṇā vasavattī brahmā, api nu kho avasavattīnaṃ tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ vasavattinā brahmunā saddhiṃ saṃsandati sametī”ti? “No hidaṃ, bho gotama”. “Sādhu, vāseṭṭha, te vata, vāseṭṭha, avasavattī tevijjā brāhmaṇā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā vasavattissa brahmuno sahabyūpagā bhavissantī”ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

　　 552. “Idha kho pana te, vāseṭṭha, tevijjā brāhmaṇā āsīditvā saṃsīdanti, saṃsīditvā visāraṃ pāpuṇanti, sukkhataraṃ maññe taranti. Tasmā idaṃ tevijjānaṃ brāhmaṇānaṃ tevijjā-iriṇantipi vuccati, tevijjāvivanantipi vuccati, tevijjābyasanantipi vuccatī”ti.

　　 553. Evaṃ vutte, vāseṭṭho māṇavo bhagavantaṃ etadavoca – “sutaṃ metaṃ, bho gotama, samaṇo gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ jānātī”ti. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha. Āsanne ito manasākaṭaṃ, na ito dūre manasākaṭan”ti? “Evaṃ, bho gotama, āsanne ito manasākaṭaṃ, na ito dūre manasākaṭan”ti.

　　 554. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, idhassa puriso manasākaṭe jātasaṃvaddho. Tamenaṃ manasākaṭato tāvadeva avasaṭaṃ manasākaṭassa maggaṃ puccheyyuṃ. Siyā nu kho, vāseṭṭha, tassa purisassa manasākaṭe jātasaṃvaddhassa manasākaṭassa maggaṃ puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vā”ti? “No hidaṃ, bho gotama”. “Taṃ kissa hetu”? “Amu hi, bho gotama, puriso manasākaṭe jātasaṃvaddho, tassa sabbāneva manasākaṭassa maggāni suviditānī”ti.

　　 “Siyā kho, vāseṭṭha, tassa purisassa manasākaṭe jātasaṃvaddhassa manasākaṭassa maggaṃ puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vā, na tveva tathāgatassa brahmaloke vā brahmalokagāminiyā vā paṭipadāya puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vā. Brahmānaṃ cāhaṃ, vāseṭṭha, pajānāmi brahmalokañca brahmalokagāminiñca paṭipadaṃ, yathā paṭipanno ca brahmalokaṃ upapanno, tañca pajānāmī”ti.

　　 555. Evaṃ vutte, vāseṭṭho māṇavo bhagavantaṃ etadavoca – “sutaṃ metaṃ, bho gotama, samaṇo gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetī”ti. “Sādhu no bhavaṃ gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetu ullumpatu bhavaṃ gotamo brāhmaṇiṃ pajan”ti. “Tena hi, vāseṭṭha, suṇāhi; sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī”ti. “Evaṃ bho”ti kho vāseṭṭho māṇavo bhagavato paccassosi.

Brahmalokamaggadesanā

　　 556. Bhagavā etadavoca– “idha, vāseṭṭha, tathāgato loke uppajjati arahaṃ, sammāsambuddho …pe… (yathā 190-212 anucchedesu evaṃ vitthāretabbaṃ). Evaṃ kho, vāseṭṭha, bhikkhu sīlasampanno hoti …pe… tassime pañca nīvaraṇe pahīne attani samanupassato pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati.

　　 “So mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati Tathā dutiyaṃ. Tathā tatiyaṃ. Tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.

　　 “Seyyathāpi, vāseṭṭha, balavā saṅkhadhamo appakasireneva catuddisā viññāpeyya; evameva kho, vāseṭṭha, evaṃ bhāvitāya mettāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Ayampi kho, vāseṭṭha, brahmānaṃ sahabyatāya maggo.

　　 “Puna caparaṃ, vāseṭṭha, bhikkhu karuṇāsahagatena cetasā …pe… muditāsahagatena cetasā …pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati. Tathā dutiyaṃ. Tathā tatiyaṃ. Tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.

　　 “Seyyathāpi vāseṭṭha, balavā saṅkhadhamo appakasireneva catuddisā viññāpeyya. Evameva kho, vāseṭṭha, evaṃ bhāvitāya upekkhāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Ayaṃ kho, vāseṭṭha, brahmānaṃ sahabyatāya maggo.

　　 557. “Taṃ kiṃ maññasi, vāseṭṭha, evaṃvihārī bhikkhu sapariggaho vā apariggaho vā”ti? “Apariggaho, bho gotama”. “Saveracitto vā averacitto vā”ti? “Averacitto, bho gotama”. “Sabyāpajjacitto vā abyāpajjacitto vā”ti? “Abyāpajjacitto, bho gotama”. “Saṃkiliṭṭhacitto vā asaṃkiliṭṭhacitto vā”ti? “Asaṃkiliṭṭhacitto, bho gotama”. “Vasavattī vā avasavattī vā”ti? “Vasavattī, bho gotama”.

　　 “Iti kira, vāseṭṭha, apariggaho bhikkhu, apariggaho brahmā. Api nu kho apariggahassa bhikkhuno apariggahena brahmunā saddhiṃ saṃsandati sametī”ti? “Evaṃ, bho gotama”. “Sādhu, vāseṭṭha, so vata vāseṭṭha apariggaho bhikkhu kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apariggahassa brahmuno sahabyūpago bhavissatī”ti, ṭhānametaṃ vijjati.

　　 558. “Iti kira, vāseṭṭha, averacitto bhikkhu, averacitto brahmā …pe… abyāpajjacitto bhikkhu, abyāpajjacitto brahmā… asaṃkiliṭṭhacitto bhikkhu, asaṃkiliṭṭhacitto brahmā… vasavattī bhikkhu, vasavattī brahmā, api nu kho vasavattissa bhikkhuno vasavattinā brahmunā saddhiṃ saṃsandati sametī”ti “Evaṃ, bho gotama”. “Sādhu, vāseṭṭha, so vata, vāseṭṭha, vasavattī bhikkhu kāyassa bhedā paraṃ maraṇā vasavattissa brahmuno sahabyūpago bhavissatīti, ṭhānametaṃ vijjatī”ti.

　　 559. Evaṃ vutte, vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā bhagavantaṃ etadavocuṃ– “abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti. Evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito Ete mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāma, dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupete saraṇaṃ gate”ti.

　　 Tevijjasuttaṃ niṭṭhitaṃ terasamaṃ.

　　 Sīlakkhandhavaggo niṭṭhito.

　　 Tassuddānaṃ–

　　 Brahmāsāmañña-ambaṭṭha soṇakūṭamahālijālinī.

　　 Sīhapoṭṭhapādasubho kevaṭṭo, lohiccatevijjā terasāti.

　　 Sīlakkhandhavaggapāḷi niṭṭhitā.