中部135经/小业分别经(分别品[14])

我是这样听说的：有一次，世尊住在舍卫城祇树给孤独园。当时，青年须婆·托提耶子来到世尊所在之处。到达后，与世尊互相问候。寒暄之后，他坐在一旁。坐下后，青年须婆·托提耶子对世尊说：

"尊敬的乔达摩先生，是什么原因，什么条件，使得人们虽同为人类，却有高下贵贱之分？我们看到，尊敬的乔达摩先生，有的人寿命短暂，有的人长寿；有的人多病，有的人少病；有的人丑陋，有的人美丽；有的人势力小，有的人势力大；有的人贫穷，有的人富有；有的人出身低贱，有的人出身高贵；有的人愚笨，有的人聪明。尊敬的乔达摩先生，是什么原因，什么条件，使得人们虽同为人类，却有这样的高下贵贱之分？"

"年轻人，众生是业的所有者（业解释：是指一个人的行为，身、口、意所产生的能量或力量，每个行为都会产生相应的结果，善行产生善果，恶行产生恶果，影响个人的性格、处境、际遇等，可能延续到来世，影响轮回），业的继承者，以业为起源，以业为亲属，以业为归依。业使众生有高下贵贱之分。"

"我不能完全理解世尊简略说明的详细含义。希望世尊能为我详细解释法义，让我能够理解世尊简略说明的详细含义。"

"那么，年轻人，仔细听，好好思考，我将为你解说。" 

"是的，先生。"青年须婆·托提耶子回答世尊。世尊如是说：

"在这里，年轻人，无论是男是女，有人杀生，残忍嗜血，双手沾满血腥，习惯于打杀，对众生毫无怜悯之心。由于这种行为，这种习惯，身体崩溃死亡之后，他会堕入恶道、恶趣、堕处、地狱。如果他不堕入恶道、恶趣、堕处、地狱，而是转生为人，无论他投生到哪里，都会短命。年轻人，这就是导致短命的行为，即：杀生，残忍嗜血，双手沾满血腥，习惯于打杀，对众生毫无怜悯之心。

"相反，年轻人，无论是男是女，有人戒杀生，远离杀生，放下棍棒和武器，有羞耻心，富有同情心，对一切众生怀有慈悲。由于这种行为，这种习惯，身体崩溃死亡之后，他会转生到善趣、天界。如果他不转生到善趣、天界，而是转生为人，无论他投生到哪里，都会长寿。年轻人，这就是导致长寿的行为，即：戒杀生，远离杀生，放下棍棒和武器，有羞耻心，富有同情心，对一切众生怀有慈悲。

"在这里，年轻人，无论是男是女，有人习惯伤害众生，用手、石头、棍棒或刀剑伤害他人。由于这种行为，这种习惯，身体崩溃死亡之后，他会堕入恶道、恶趣、堕处、地狱。如果他不堕入恶道、恶趣、堕处、地狱，而是转生为人，无论他投生到哪里，都会多病。年轻人，这就是导致多病的行为，即：习惯伤害众生，用手、石头、棍棒或刀剑伤害他人。

"相反，年轻人，无论是男是女，有人不习惯伤害众生，不用手、石头、棍棒或刀剑伤害他人。由于这种行为，这种习惯，身体崩溃死亡之后，他会转生到善趣、天界。如果他不转生到善趣、天界，而是转生为人，无论他投生到哪里，都会少病。年轻人，这就是导致少病的行为，即：不习惯伤害众生，不用手、石头、棍棒或刀剑伤害他人。

"在这里，年轻人，无论是男是女，有人易怒多烦恼，稍有言语就生气、发怒、恼火、反抗，表现出愤怒、憎恨和不满。由于这种行为，这种习惯，身体崩溃死亡之后，他会堕入恶道、恶趣、堕处、地狱。如果他不堕入恶道、恶趣、堕处、地狱，而是转生为人，无论他投生到哪里，都会丑陋。年轻人，这就是导致丑陋的行为，即：易怒多烦恼，稍有言语就生气、发怒、恼火、反抗，表现出愤怒、憎恨和不满。

"相反，年轻人，无论是男是女，有人不易怒少烦恼，即使受到很多指责也不生气、不发怒、不恼火、不反抗，不表现出愤怒、憎恨和不满。由于这种行为，这种习惯，身体崩溃死亡之后，他会转生到善趣、天界。如果他不转生到善趣、天界，而是转生为人，无论他投生到哪里，都会美丽。年轻人，这就是导致美丽的行为，即：不易怒少烦恼，即使受到很多指责也不生气、不发怒、不恼火、不反抗，不表现出愤怒、憎恨和不满。

"在这里，年轻人，无论是男是女，有人心怀嫉妒，对他人的利养、恭敬、尊重、礼遇、崇拜和供养生起嫉妒、恶意，心怀嫉恨。由于这种行为，这种习惯，身体崩溃死亡之后，他会堕入恶道、恶趣、堕处、地狱。如果他不堕入恶道、恶趣、堕处、地狱，而是转生为人，无论他投生到哪里，都会势力小。年轻人，这就是导致势力小的行为，即：心怀嫉妒，对他人的利养、恭敬、尊重、礼遇、崇拜和供养生起嫉妒、恶意，心怀嫉恨。

"相反，年轻人，无论是男是女，有人不心怀嫉妒，对他人的利养、恭敬、尊重、礼遇、崇拜和供养不生起嫉妒、恶意，不心怀嫉恨。由于这种行为，这种习惯，身体崩溃死亡之后，他会转生到善趣、天界。如果他不转生到善趣、天界，而是转生为人，无论他投生到哪里，都会势力大。年轻人，这就是导致势力大的行为，即：不心怀嫉妒，对他人的利养、恭敬、尊重、礼遇、崇拜和供养不生起嫉妒、恶意，不心怀嫉恨。

"在这里，年轻人，无论是男是女，有人不布施食物、饮料、衣服、车乘、花环、香料、涂油、床铺、住所和照明给沙门或婆罗门（沙门解释：出家修行人；婆罗门解释：意译净行、梵行、梵志、承习。印度四姓中，最上位之僧侣、学者阶级。为古印度一切知识之垄断者，自认为印度社会之最胜种姓）。由于这种行为，这种习惯，身体崩溃死亡之后，他会堕入恶道、恶趣、堕处、地狱。如果他不堕入恶道、恶趣、堕处、地狱，而是转生为人，无论他投生到哪里，都会贫穷。年轻人，这就是导致贫穷的行为，即：不布施食物、饮料、衣服、车乘、花环、香料、涂油、床铺、住所和照明给沙门或婆罗门。

"相反，年轻人，无论是男是女，有人布施食物、饮料、衣服、车乘、花环、香料、涂油、床铺、住所和照明给沙门或婆罗门。由于这种行为，这种习惯，身体崩溃死亡之后，他会转生到善趣、天界。如果他不转生到善趣、天界，而是转生为人，无论他投生到哪里，都会富有。年轻人，这就是导致富有的行为，即：布施食物、饮料、衣服、车乘、花环、香料、涂油、床铺、住所和照明给沙门或婆罗门。

"在这里，年轻人，无论是男是女，有人傲慢自大：不向应该礼敬的人礼敬，不为应该起立的人起立，不给应该给座位的人座位，不给应该让路的人让路，不尊敬应该尊敬的人，不恭敬应该恭敬的人，不尊重应该尊重的人，不崇拜应该崇拜的人。由于这种行为，这种习惯，身体崩溃死亡之后，他会堕入恶道、恶趣、堕处、地狱。如果他不堕入恶道、恶趣、堕处、地狱，而是转生为人，无论他投生到哪里，都会出身低贱。年轻人，这就是导致出身低贱的行为，即：傲慢自大，不向应该礼敬的人礼敬，不为应该起立的人起立，不给应该给座位的人座位，不给应该让路的人让路，不尊敬应该尊敬的人，不恭敬应该恭敬的人，不尊重应该尊重的人，不崇拜应该崇拜的人。

"相反，年轻人，无论是男是女，有人不傲慢自大：向应该礼敬的人礼敬，为应该起立的人起立，给应该给座位的人座位，给应该让路的人让路，尊敬应该尊敬的人，恭敬应该恭敬的人，尊重应该尊重的人，崇拜应该崇拜的人。由于这种行为，这种习惯，身体崩溃死亡之后，他会转生到善趣、天界。如果他不转生到善趣、天界，而是转生为人，无论他投生到哪里，都会出身高贵。年轻人，这就是导致出身高贵的行为，即：不傲慢自大，向应该礼敬的人礼敬，为应该起立的人起立，给应该给座位的人座位，给应该让路的人让路，尊敬应该尊敬的人，恭敬应该恭敬的人，尊重应该尊重的人，崇拜应该崇拜的人。

"在这里，年轻人，无论是男是女，有人拜访沙门或婆罗门时，不询问：'尊者，什么是善？什么是不善？什么是有罪的？什么是无罪的？什么应该培养？什么不应该培养？我做什么会长期带来伤害和痛苦？我做什么会长期带来利益和快乐？'由于这种行为，这种习惯，身体崩溃死亡之后，他会堕入恶道、恶趣、堕处、地狱。如果他不堕入恶道、恶趣、堕处、地狱，而是转生为人，无论他投生到哪里，都会愚笨。年轻人，这就是导致愚笨的行为，即：拜访沙门或婆罗门时，不询问：'尊者，什么是善？什么是不善？什么是有罪的？什么是无罪的？什么应该培养？什么不应该培养？我做什么会长期带来伤害和痛苦？我做什么会长期带来利益和快乐？'

"相反，年轻人，无论是男是女，有人拜访沙门或婆罗门时，会询问：'尊者，什么是善？什么是不善？什么是有罪的？什么是无罪的？什么应该培养？什么不应该培养？我做什么会长期带来伤害和痛苦？我做什么会长期带来利益和快乐？'由于这种行为，这种习惯，身体崩溃死亡之后，他会转生到善趣、天界。如果他不转生到善趣、天界，而是转生为人，无论他投生到哪里，都会聪明。年轻人，这就是导致聪明的行为，即：拜访沙门或婆罗门时，询问：'尊者，什么是善？什么是不善？什么是有罪的？什么是无罪的？什么应该培养？什么不应该培养？我做什么会长期带来伤害和痛苦？我做什么会长期带来利益和快乐？'

 "因此，年轻人，导致短命的行为会带来短命，导致长寿的行为会带来长寿；导致多病的行为会带来多病，导致少病的行为会带来少病；导致丑陋的行为会带来丑陋，导致美丽的行为会带来美丽；导致势力小的行为会带来势力小，导致势力大的行为会带来势力大；导致贫穷的行为会带来贫穷，导致富有的行为会带来富有；导致出身低贱的行为会带来出身低贱，导致出身高贵的行为会带来出身高贵；导致愚笨的行为会带来愚笨，导致聪明的行为会带来聪明。年轻人，众生是业的所有者，业的继承者，以业为起源，以业为亲属，以业为归依。业使众生有高下贵贱之分。"

听了这番话，青年须婆·托提耶子对世尊说："太好了，乔达摩先生!太好了，乔达摩先生!就像一个人扶起倒下的东西，揭开遮蔽的东西，为迷路者指明道路，或在黑暗中举起油灯，让有眼之人能够看见形色。同样地，乔达摩先生以种种方式阐明了法义。我现在皈依乔达摩先生、法和比丘僧团。愿乔达摩先生接受我为优婆塞，从今以后终生皈依。"

《小业分别经》第五经完。

巴利语原版经文

MN.135/(5) Cūḷakammavibhaṅgasuttaṃ

　　 289. Evaṃ me sutaṃ– ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane, anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho subho māṇavo todeyyaputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca–

　　 “Ko nu kho, bho gotama, hetu ko paccayo yena manussānaṃyeva sataṃ manussabhūtānaṃ dissanti hīnappaṇītatā? Dissanti hi, bho gotama, manussā appāyukā, dissanti dīghāyukā; dissanti bavhābādhā, dissanti appābādhā; dissanti dubbaṇṇā, dissanti vaṇṇavanto; dissanti appesakkhā, dissanti mahesakkhā; dissanti appabhogā, dissanti mahābhogā; dissanti nīcakulīnā, dissanti uccākulīnā; dissanti duppaññā, dissanti paññavanto Ko nu kho, bho gotama, hetu ko paccayo yena manussānaṃyeva sataṃ manussabhūtānaṃ dissanti hīnappaṇītatā”ti?

　　 “Kammassakā māṇava, sattā kammadāyādā kammayonī kammabandhū kammappaṭisaraṇā. Kammaṃ satte vibhajati yadidaṃ– hīnappaṇītatāyāti. Na kho ahaṃ imassa bhoto gotamassa saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ ājānāmi. Sādhu me bhavaṃ gotamo tathā dhammaṃ desetu yathā ahaṃ imassa bhoto gotamassa saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ ājāneyyan”ti.

　　 290. “Tena hi, māṇava, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī”ti. “Evaṃ, bho”ti kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca–

　　 “Idha, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā pāṇātipātī hoti luddo lohitapāṇi hatapahate niviṭṭho adayāpanno pāṇabhūtesu. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati appāyuko hoti. Appāyukasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ– pāṇātipātī hoti luddo lohitapāṇi hatapahate niviṭṭho adayāpanno pāṇabhūtesu.

　　 “Idha pana, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti nihitadaṇḍo nihitasattho, lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati dīghāyuko hoti. Dīghāyukasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ– pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti nihitadaṇḍo nihitasattho, lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati.

　　 291. “Idha māṇava, ekacco itthī vā puriso vā sattānaṃ viheṭhakajātiko hoti, pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati bavhābādho hoti. Bavhābādhasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ– sattānaṃ viheṭhakajātiko hoti pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā.

　　 “Idha pana, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā sattānaṃ aviheṭhakajātiko hoti pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati appābādho hoti. Appābādhasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ sattānaṃ aviheṭhakajātiko hoti pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā.

　　 292. “Idha, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā kodhano hoti upāyāsabahulo. Appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patiṭṭhīyati kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati dubbaṇṇo hoti. Dubbaṇṇasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ – kodhano hoti upāyāsabahulo; appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patiṭṭhīyati kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti.

　　 “Idha pana, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā akkodhano hoti anupāyāsabahulo; bahumpi vutto samāno nābhisajjati na kuppati na byāpajjati na patiṭṭhīyati na kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati pāsādiko hoti. Pāsādikasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ– akkodhano hoti anupāyāsabahulo; bahumpi vutto samāno nābhisajjati na kuppati na byāpajjati na patiṭṭhīyati na kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti.

　　 293. “Idha, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā issāmanako hoti; paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu issati upadussati issaṃ bandhati. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati appesakkho hoti. Appesakkhasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ– issāmanako hoti; paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu issati upadussati issaṃ bandhati.

　　 “Idha pana, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā anissāmanako hoti; paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu na issati na upadussati na issaṃ bandhati. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati mahesakkho hoti. Mahesakkhasaṃvattanikā esā, māṇava paṭipadā yadidaṃ– anissāmanako hoti; paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu na issati na upadussati na issaṃ bandhati.

　　 294. “Idha, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā na dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati appabhogo hoti. Appabhogasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ na dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ.

　　 “Idha pana, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati mahābhogo hoti. Mahābhogasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ – dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ.

　　 295. “Idha, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā thaddho hoti atimānī– abhivādetabbaṃ na abhivādeti, paccuṭṭhātabbaṃ na paccuṭṭheti, āsanārahassa na āsanaṃ deti, maggārahassa na maggaṃ deti, sakkātabbaṃ na sakkaroti, garukātabbaṃ na garukaroti, mānetabbaṃ na māneti, pūjetabbaṃ na pūjeti. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati nīcakulīno hoti. Nīcakulīnasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ– thaddho hoti atimānī; abhivādetabbaṃ na abhivādeti, paccuṭṭhātabbaṃ na paccuṭṭheti, āsanārahassa na āsanaṃ deti, maggārahassa na maggaṃ deti, sakkātabbaṃ na sakkaroti, garukātabbaṃ na garukaroti, mānetabbaṃ na māneti, pūjetabbaṃ na pūjeti.

　　 “Idha pana, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā atthaddho hoti anatimānī; abhivādetabbaṃ abhivādeti, paccuṭṭhātabbaṃ paccuṭṭheti, āsanārahassa āsanaṃ deti, maggārahassa maggaṃ deti, sakkātabbaṃ sakkaroti, garukātabbaṃ garukaroti, mānetabbaṃ māneti, pūjetabbaṃ pūjeti. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati uccākulīno hoti. Uccākulīnasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ– atthaddho hoti anatimānī; abhivādetabbaṃ abhivādeti, paccuṭṭhātabbaṃ paccuṭṭheti, āsanārahassa āsanaṃ deti, maggārahassa maggaṃ deti, sakkātabbaṃ sakkaroti, garukātabbaṃ garukaroti, mānetabbaṃ māneti, pūjetabbaṃ pūjeti.

　　 296. “Idha, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā upasaṅkamitvā na paripucchitā hoti– ‘kiṃ, bhante, kusalaṃ, kiṃ akusalaṃ; kiṃ sāvajjaṃ, kiṃ anavajjaṃ; kiṃ sevitabbaṃ, kiṃ na sevitabbaṃ; kiṃ me karīyamānaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya hoti, kiṃ vā pana me karīyamānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya hotī’ti? So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati duppañño hoti. Duppaññasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ– samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā upasaṅkamitvā na paripucchitā hoti– ‘kiṃ, bhante, kusalaṃ, kiṃ akusalaṃ; kiṃ sāvajjaṃ, kiṃ anavajjaṃ; kiṃ sevitabbaṃ, kiṃ na sevitabbaṃ kiṃ me karīyamānaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya hoti, kiṃ vā pana me karīyamānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya hotī’”ti?

　　 “Idha pana, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā upasaṅkamitvā paripucchitā hoti – ‘kiṃ, bhante, kusalaṃ, kiṃ akusalaṃ; kiṃ sāvajjaṃ, kiṃ anavajjaṃ; kiṃ sevitabbaṃ, kiṃ na sevitabbaṃ; kiṃ me karīyamānaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya hoti, kiṃ vā pana me karīyamānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya hotī’ti? So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati mahāpañño hoti. Mahāpaññasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ– samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā upasaṅkamitvā paripucchitā hoti– ‘kiṃ, bhante, kusalaṃ, kiṃ akusalaṃ; kiṃ sāvajjaṃ, kiṃ anavajjaṃ; kiṃ sevitabbaṃ kiṃ na sevitabbaṃ; kiṃ me karīyamānaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya hoti, kiṃ vā pana me karīyamānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya hotī’”ti?

　　 297. “Iti kho, māṇava, appāyukasaṃvattanikā paṭipadā appāyukattaṃ upaneti, dīghāyukasaṃvattanikā paṭipadā dīghāyukattaṃ upaneti; bavhābādhasaṃvattanikā paṭipadā bavhābādhattaṃ upaneti, appābādhasaṃvattanikā paṭipadā appābādhattaṃ upaneti; dubbaṇṇasaṃvattanikā paṭipadā dubbaṇṇattaṃ upaneti, pāsādikasaṃvattanikā paṭipadā pāsādikattaṃ upaneti; appesakkhasaṃvattanikā paṭipadā appesakkhattaṃ upaneti, mahesakkhasaṃvattanikā paṭipadā mahesakkhattaṃ upaneti; appabhogasaṃvattanikā paṭipadā appabhogattaṃ upaneti, mahābhogasaṃvattanikā paṭipadā mahābhogattaṃ upaneti; nīcakulīnasaṃvattanikā paṭipadā nīcakulīnattaṃ upaneti, uccākulīnasaṃvattanikā paṭipadā uccākulīnattaṃ upaneti; duppaññasaṃvattanikā paṭipadā duppaññattaṃ upaneti, mahāpaññasaṃvattanikā paṭipadā mahāpaññattaṃ upaneti. Kammassakā, māṇava, sattā kammadāyādā kammayonī kammabandhū kammappaṭisaraṇā. Kammaṃ satte vibhajati yadidaṃ– hīnappaṇītatāyā”ti.

　　 Evaṃ vutte, subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca– “abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya– ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatan”ti.

　　 Cūḷakammavibhaṅgasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.